Τι ισχύει μετά τις αλλαγές που επήλθαν τα τελευταία χρόνια
Τα μυστικά της επικουρικής ασφάλισης και της παρεχόμενης σύνταξης καταγράφει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε έναν ολοκληρωμένο Οδηγό Κοινωνικής Ασφάλισης, που στόχο έχει την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, μετά και τις παρεμβάσεις των τελευταίων ετών.
Κι αυτό καθώς τα τελευταία χρόνια ισχύουν στη χώρα μας – παραλλήλως – δύο κύρια συστήματα χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης (κύριας και επικουρικής), το διανεμητικό και το κεφαλαιοποιητικό.
Το διανεμητικό σύστημα
Oι εισφορές μιας δεδομένης περιόδου χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των δαπανών της ίδιας περιόδου. Με άλλα λόγια, οι σημερινοί εργαζόμενοι – ασφαλισμένοι με τις εισφορές τους χρηματοδοτούν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Το ύψος της παροχής είναι γνωστό στον ασφαλισμένο εκ των προτέρων, η σύνταξη συνίσταται σε ποσοστό του μισθού αφού ληφθούν υπόψη και τα χρόνια υπηρεσίας. Δεν στοχεύει στη δημιουργία αποθεματικών.
Το κεφαλαιοποιητικό σύστημα: Οι εισφορές των ασφαλισμένων χρηματοδοτούν άμεσα την παροχή των ιδίων. Οι καταβαλλόμενες εισφορές των ασφαλισμένων τηρούνται σε ατομικούς λογαριασμούς και αποτελούν κεφάλαιο που επενδύεται ετησίως. Σύστημα καθορισμένων εισφορών. Οι παροχές δεν προκαθορίζονται. Κάθε ασφαλισμένος διαθέτει έναν ατομικό λογαριασμό στον οποίο απεικονίζεται το συσσωρευμένο κεφάλαιό του που μετατρέπεται σε σύνταξη κατά τον χρόνο της συνταξιοδότησης. Η τελική παροχή εξαρτάται από τη ρευστοποίηση του συσσωρευμένου (επενδυμένου) κεφαλαίου των εισφορών.
Ασφαλισμένοι προ του 2022
Για τους ασφαλισμένους πριν από την 1.01.2014 η επικουρική τους σύνταξη αποτελείται από το άθροισμα δύο τμημάτων:
• Το 1ο τμήμα αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής έως 31.12.2014 και υπολογίζεται με βάση ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% για κάθε έτος ασφάλισης επί των συντάξιμων αποδοχών που υπεβλήθησαν σε εισφορές υπέρ επικουρικής ασφάλισης (συντάξιμες αποδοχές x έτη ασφάλισης x 0,45%) (σύστημα καθορισμένων παροχών). Y
• Το 2ο τμήμα της σύνταξης αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης από 1.01.2015 και εφεξής και υπολογίζεται με το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση και σύμφωνα με ειδικό τύπο (Υπουργική απόφαση οικ. 23123/785/7.06.2016 – σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης).
• Για τους ασφαλισμένους από 1.01.2015 η επικουρική σύνταξη υπολογίζεται με βάση τον τρόπο υπολογισμού του 2ου τμήματος των προ του 2015 ασφαλισμένων.
Ασφαλισμένοι από 01.01.2022
Με τον Ν. 4826/2021 εισάγεται το αμιγώς κεφαλαιοποητικό σύστημα προκαθορισμών εισφορών στην επικουρική ασφάλιση με την ίδρυση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης» (ΤΕΚΑ). Στο νέο σύστημα υπάγονται:
• Υποχρεωτικά όλοι οι πρωτοασφαλιζόμενοι από 1η Ιανουαρίου 2022.
• Προαιρετικά, από το 2023, οι προ του 2022 ασφαλισμένοι στην επικουρική ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ που έχουν γεννηθεί από 1.01.1987 και εξής. Τα πρόσωπα αυτά, από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του νέου Ταμείου, παύουν αυτοδίκαια να υπάγονται στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Για κάθε ασφαλισμένο του ΤΕΚΑ δημιουργείται ατομικός λογαριασμός, στον οποίο απεικονίζονται λογιστικά: α) οι καταβλητέες εισφορές, β) οι καταβληθείσες εισφορές, γ) οι οφειλόμενες εισφορές, δ) οι αποδόσεις από την επένδυση των καταβληθεισών εισφορών και ε) οι κρατήσεις επί των εισφορών για τον σχηματισμό αποθεματικού λειτουργίας του ΤΕΚΑ. Το ύψος αυτών, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1% επί των καταβαλλόμενων εισφορών, καθορίζεται ετησίως με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
• Τα ποσοστά εισφορών διατηρούνται στα επίπεδα του υφιστάμενου συστήματος.
• Η επικουρική σύνταξη υπολογίζεται σύμφωνα με τις τεχνικές παραμέτρους που ισχύουν κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης ή κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, κατά περίπτωση, και με βάση υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου (καταβληθείσες εισφορές + απόδοση επένδυσής τους – κρατήσεις υπέρ αποθεματικού λειτουργίας ΤΕΚΑ).
• Στο νέο σύστημα το Κράτος εγγυάται την καταβολή ελάχιστης ανταποδοτικής μηνιαίας επικουρικής σύνταξης στη βάση της πραγματικής αξίας του συνόλου των καταβληθεισών εισφορών, όπως αυτές απεικονίζονται λογιστικά στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων κατά τον χρόνο επέλευσης των καλυπτόμενων κοινωνικοασφαλιστικών κινδύνων, δηλαδή κατά τον χρόνο της συνταξιοδότησης
