Ντόμινο επιπτώσεων μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία

Σημαντική άνοδο καταγράφουν οι τιμές στο σιτάρι

Έντονη ανησυχία για μία νέα ακόμα πιο βαθιά επισιτιστική κρίση, που θα βυθίσει εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους σε ακραία πείνα, προκαλεί η απόφαση της Ρωσίας να αποσυρθεί από την συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας.

Και παράλληλα, οι traders προειδοποιούν για το ενδεχόμενο να δούμε νέα σημαντική άνοδο στις τιμές των σιτηρών, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τις πληθωριστικές πιέσεις.

Η ξαφνική αυτή κίνηση της Ρωσίας προκαλεί επιπρόσθετο πονοκέφαλο σε κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, με τους αναλυτές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για ένα ντόμινο επιπτώσεων. Κι όλα αυτά την ώρα που ενεργειακή κρίση πλήττει μεγάλο μέρος της Δύσης, με την Ευρώπη να είναι προ των πυλών ενός από τους πιο δύσκολους χειμώνες της σύγχρονης ιστορίας της.

Η συμφωνία αυτή, που επιτεύχθηκε τον περασμένο Ιούλιο είχε βοηθήσει να μετριαστούν οι τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του σιταριού, οι οποίες είχαν εκτιναχθεί σε ιστορικά υψηλά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου.

Άνοδος στις τιμές

Μια πρώτη γεύση για τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν αποτελεί η σημερινή ημέρα, και τα στοιχεία από τις συναλλαγές στην Ασία δεν επιτρέπουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας: η τιμή για το σιτάρι ενισχύεται σε ποσοστό άνω του 5,5%, ενώ σημαντική άνοδο καταγράφει και το καλαμπόκι.

Το πόσο μεγάλο θα είναι το άλμα τιμών είναι δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς η συμφωνία ασφαλούς διέλευσης θα έληγε κανονικά στα μέσα Νοεμβρίου, επομένως οι προμήθειες είχαν εν μέρει προσαρμοστεί σε αυτό το ορόσημο.

Το Σαββατοκύριακο, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη εργάζονταν για να σώσουν τη συμφωνία, παρόλο που η Ρωσία είπε ότι τυχόν επόμενα βήματα θα μπορούσαν να καθοριστούν μόνο μετά από πλήρη έρευνα για την επίθεση στον ναυτικό της στόλο. Τα δύο μέρη, μαζί με την Ουκρανία, συμφώνησαν να αποπλεύσουν πλοία που μεταφέρουν τρόφιμα από λιμάνια της Ουκρανίας τη Δευτέρα, θέτοντας μια πρόκληση για τη Μόσχα και πιθανώς μετριάζοντας τον αντίκτυπο της αποχώρησης της Ρωσίας από τη συμφωνία.

Το «καλό» σενάριο

Πάντως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης των καλλιεργειών δεν είναι πιθανό να ανέβουν τόσο δραματικά όσο τον περασμένο Μάρτιο, εν μέρει επειδή είναι ήδη γνωστό ότι η Ουκρανία θα υπολείπεται κατά πολύ από το πλήρες δυναμικό παραγωγής της φέτος.

«Άλλοι παραγωγοί έχουν προσαρμοστεί», δήλωσε χαρακτηριστικά στο Bloomberg, ο David Laborde του Διεθνούς Ινστιτούτου Έρευνας για την Πολιτική Τροφίμων στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο, οι τιμές των σιτηρών θα μπορούσαν ενδεχομένως να αυξηθούν μεταξύ 5% και 10% τις επόμενες ημέρες, καθώς οι αγορές «απορροφούν τα άσχημα νέα», είπε.

Συνήθως, ο κόσμος βασίζεται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας για περισσότερο από το ένα τέταρτο των ετήσιων εξαγωγών σιταριού και κριθαριού, περίπου το ένα πέμπτο των φορτίων καλαμποκιού και το μεγαλύτερο μέρος των αποστολών ηλιελαίου.

Μαζί με τη μείωση των εξαγωγών, η πρόωρη λήξη της συμφωνίας για τη Μαύρη Θάλασσα θέτει σε κίνδυνο μια κύρια οδό εξαγωγής λιπασμάτων στην οποία βασίζονται οι αγρότες για να αυξήσουν την παραγωγή τους. Σημαίνει επίσης ότι οι αγρότες αντιμετωπίζουν μια πιθανή έλλειψη αποθηκευτικού χώρου για το σιτάρι και το καλαμπόκι, δήλωσε ο Chris Trant, επικεφαλής του γραφείου γεωργίας των ΗΠΑ στη HedgePoint Global Markets.

Ένας άλλος μεγάλος κίνδυνος είναι η προοπτική των αγροτών στην Ουκρανία να αρνηθούν να φυτέψουν καλλιέργειες που «δεν μπορούν να πουλήσουν», δήλωσε ο Michael Magdovitz, ανώτερος αναλυτής στη Rabobank στο Λονδίνο.

«Βραχυπρόθεσμα, νομίζω ότι βγαίνουν εκτός γραμμής κρίσιμα προϊόντα και οι παγκόσμιες τιμές θα παραμείνουν πολύ υψηλές», πρόσθεσε.

Επισιτιστική κρίση

Εκτός από την άνοδο στη τιμές, και τις συνέπειες που θα έχει σε ένα ήδη ιστορικά υψηλό πληθωρισμό παγκοσμίως, απειλεί να βυθίσει σε ακραία πείνα εκατομμύρια ανθρώπους.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να αλλάζει τα παγκόσμια πρότυπα παραγωγής και προσφοράς τροφίμων, ο πληθωρισμός στις χώρες χαμηλού εισοδήματος έχει εκτιναχθεί σχεδόν στο 90%, με 345 εκατομμύρια ανθρώπους να εκτιμάται ότι αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια φέτος. Ουσιαστικά, καθώς δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να βιώνουν ακραία πείνα στην Ανατολική Αφρική και η Σομαλία βρίσκεται στα πρόθυρα της πείνας ως αποτέλεσμα της χειρότερης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών, ο νέος αυτός αποκλεισμός θα συνεχίσει να εμποδίζει την εισαγωγή του 80% των εισαγόμενων σιτηρών από την περιοχή Ρωσίας-Ουκρανίας, οδηγώντας έτσι περαιτέρω την πείνα.

Σύμφωνα με επίσημες αναφορές, από την άρση του αποκλεισμού την 1η Αυγούστου, 8,5 εκατομμύρια τόνοι κρίσιμων τροφίμων έχουν αποσταλεί από λιμάνια σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης, ξεκλειδώνοντας σχεδόν το μισό σιτάρι που διατηρούνταν προηγουμένως στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας. Και πλέον αυτό έχει αλλάξει.

Βαθιά ανησυχία

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες «ανησυχεί βαθιά» για την κατάσταση όσον αφορά τη συμφωνία εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα, και για τον λόγο αυτόν ανέβαλε κατά μία ημέρα το ταξίδι του στο Αλγέρι, όπου επρόκειτο να παραστεί στη Σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου.

Ο Γκουτέρες έχει «εντατικές διαβουλεύσεις» προκειμένου η Ρωσία να αναθεωρήσει την απόφασή της, με την οποία αναστέλλεται η εφαρμογή της συμφωνίας, ανέφερε ο εκπρόσωπός του, Στεφάν Ντουζαρίκ.

Ο στόχος είναι «η ανανέωση και η πλήρης υλοποίηση της πρωτοβουλίας για τη διευκόλυνση της εξαγωγής τροφίμων και λιπασμάτων από την Ουκρανία αλλά και η απομάκρυνση των εμποδίων που έχουν απομείνει για τις εξαγωγές ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων», πρόσθεσε.

Έκκληση ΝΑΤΟ

Την ίδια ώρα, το ΝΑΤΟ κάλεσε τη Μόσχα να επιστρέψει αμέσως στη συμφωνία εν μέσω της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.

«Ο πρόεδρος (της Ρωσίας, Βλαντίμιρ) Πούτιν πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιεί ως όπλο τα τρόφιμα και να σταματήσει τον παράνομο πόλεμο στην Ουκρανία» ανέφερε η εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ Οάνα Λουνγκέσκου.

«Καλούμε τη Ρωσία να αναθεωρήσει την απόφασή της και να ανανεώσει τη συμφωνία κατεπειγόντως, επιτρέποντας να φτάσουν τα τρόφιμα σε εκείνους που τα χρειάζονται περισσότερο», πρόσθεσε.

Η εκπρόσωπος υπενθύμισε ότι όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ καλωσόρισαν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη βοήθεια της Τουρκίας. «Αυτές οι εξαγωγές βοήθησαν να μειωθούν οι τιμές των τροφίμων σε όλον τον κόσμο», σημείωσε.

Η τραγική εικόνα

Η επισιτιστική ανασφάλεια αυξάνεται από το 2018. Ακόμη και πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η αυξανόμενη συχνότητα και η σοβαρότητα των κλιματικών σοκ, οι περιφερειακές συγκρούσεις και η πανδημία έριχναν τη σκιά τους, διαταράσσοντας την παραγωγή και διανομή τροφίμων και αυξάνοντας το κόστος σίτισης των ανθρώπων και οικογένειες.

Αυτό έγραφαν πρόσφατα σε άρθρο τους η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, με τους αναλυτές του διεθνούς Οργανισμού Σεμπαστιάν Σόσα και Μπγιορν Ρόδερ.

Η κατάσταση πήρε ακόμη πιο δραματική τροπή με τον πόλεμο στην Ουκρανία, επισημαίνουν, και προσθέτουν ότι αυτό ώθησε τις τιμές των τροφίμων και των λιπασμάτων ακόμα υψηλότερα—πλήττοντας τους εισαγωγείς, ενώ παράλληλα ώθησε πολλές χώρες να επιβάλουν περιορισμούς στις εξαγωγές.

Τραγική εικόνα

«Το αποτέλεσμα είναι 345 εκατομμύρια άνθρωποι να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Και σε όλο τον κόσμο περισσότεροι από 828 εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν για ύπνο πεινασμένοι κάθε βράδυ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα» αναφέρουν.

Ο αντίκτυπος του επισιτιστικού σοκ γίνεται αισθητός παντού. Το πρόβλημα είναι χειρότερο σε 48 χώρες, πολλές από τις οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές από την Ουκρανία και τη Ρωσία—κυρίως χώρες χαμηλού εισοδήματος. Από αυτούς, περίπου οι μισοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι λόγω σοβαρών οικονομικών προκλήσεων, αδύναμων θεσμών και ευθραυστότητας.