Οι υποχρεώσεις αγροτών και κτηνοτρόφων από τα eco schemes
Μέχρι και το 25% του προϋπολογισμού για άμεσες ενισχύσεις, που θα διατεθούν σε οικολογικά προγράμματα μπορεί να χάσει ένας αγρότης αν δεν επιλέξει την ένταξή του σε μία από τις παρεμβάσεις των λεγόμενων eco schemes (οικολογικά σχήματα).
Τα eco schemes (οικολογικά σχήματα) αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές του Πυλώνα Ι (άμεσες ενισχύσεις) στη νέα ΚΑΠ. Ήρθαν προς αντικατάσταση του λεγόμενου «πρασινίσματος», το οποίο καταβαλλόταν στους αγρότες και αποτελούσε το 1/3 των άμεσων ενισχύσεων.
Η εφαρμογή των οικολογικών σχημάτων είναι μεν προαιρετική αλλά αν ένας αγρότης ή κτηνοτρόφος δεν τα εφαρμόζει τότε δεν θα εισπράξει την αντίστοιχη επιδότηση. Τα οικολογικά σχήματα θα παίρνουν το 25% των άμεσων ενισχύσεων, περίπου 425 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Πώς θα καταβληθεί η ενίσχυση
Έτσι, οι αγρότες καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των «οικολογικών σχημάτων» αυτό που ταιριάζει στην καλλιέργεια και στην περιοχή τους, αλλά και να αξιολογούν ό,τι τους συμφέρει οικονομικά.
Γι’ αυτό με την υποβολή των νέων δηλώσεων ΟΣΔΕ 2023 οι αγρότες θα πρέπει να δηλώσουν επιπρόσθετα και μια δράση των οικολογικών σχημάτων προκειμένου να τους καταβληθεί η σχετική ενίσχυση. Σε αντίθεση περίπτωση, αν δηλαδή δεν συμπεριληφθεί και μία οικολογική δράση, τότε ο δικαιούχος θα δει τα χρήματα του μειωμένα κατά 25%.
Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη διαδικασία είναι υποχρεωτική για κάθε κράτος-μέλος αλλά προαιρετική για τον παραγωγό. Από το 2023 έως το 2025 όποιο ποσό από τα 425 εκατ. ευρώ των eco-schemes δεν απορροφηθεί θα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τη Βασική Ενίσχυση. Ωστόσο από το 2025 το ποσό που θα μείνει αδιάθετο θα χάνεται για τη χώρα μας και θα επιστρέφει στον προϋπολογισμό των Βρυξελλών.
Αυξημένες υποχρεώσεις
Τα νέα οικολογικά προγράμματα, σύμφωνα και με το Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ, αποσκοπούν στην επιβράβευση των αγροτών για την εφαρμογή βιώσιμων γεωργικών πρακτικών.
Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν την εφαρμογή φιλικών προς το περιβάλλον συστημάτων παραγωγής, όπως η αγροοικολογία, η αμειψισπορά, οι αναβαθμίδες, η διατήρηση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Με βάση αυτές θα χορηγηθεί και η ενίσχυση για τα eco schemes (οικολογικά σχήματα) σε όσους δικαιούχους έχουν επιλέξει να εφαρμόσουν βιώσιμες πρακτικές και προσεγγίσεις φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον.
Σύμφωνα με τους ειδικούς μελετητές, τα οικολογικά σχήματα ίσως αποτελούν και το πιο δύσκολο κομμάτι της νέας ΚΑΠ, ενώ οι υποχρεώσεις που θα προκύψουν αναμένεται να είναι αυξημένες. Πάντως όπως επισημαίνουν, αναμένουν τις ΥΑ και τις εγκυκλίους, που θα καθορίζουν τις λεπτομέρειες εφαρμογής των οικολογικών αυτών δράσεων.
Το μεγαλύτερο ποσό, περίπου το 55% θα κατευθυνθεί στη διατήρηση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Σύμφωνα με τους μελετητές, οι παραγωγοί που έχουν ενταχθεί στα βιολογικά, δεν θα μπορούν να συμμετέχουν σε άλλο οικολογικό σχήμα.
Ποια οικολογικά σχήματα θα εφαρμοστούν
Τα οικολογικά σχήματα θα εφαρμοσθούν στις τρεις αγρονομικές περιφέρειες (αροτραίες, δενδρώδεις, βοσκότοποι) της χώρας και είναι τα εξής:
- Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών στην κλιματική αλλαγή
Η ενίσχυση καθορίζεται από τη διαφορά του εισοδήματος που προκύπτει από την αντικατάσταση της υπάρχουσας καλλιέργειας με το προτεινόμενο από την παρέμβαση είδος ή ποικιλία.
Δεν είναι δυνατή η ενίσχυση εκμετάλλευσης για πάνω από μία από τις ανωτέρω περιγραφόμενες δράσεις στο ίδιο αγροτεμάχιο.
Tο διαθέσιμο ποσό για την Παρέμβαση ανέρχεται συνολικά σε 268.200.000. Εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο θα ενισχυθούν 89.400 εκτάρια/έτος, με το ποσό των 600 ευρώ/εκτάριο, με μέση ετήσια κατανομή προϋπολογισμού στα 53.640.000 ευρώ ανά έτος.
- Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης, σε μικρές αροτραίες εκμεταλλεύσεις
Υπολογίζεται η απώλεια εισοδήματος από την παύση καλλιέργειας στο 5% και 10% και όπου είναι αναγκαίο το κόστος σποράς των ψυχανθών.
Το διαθέσιμο ποσό για την παρέμβαση ανέρχεται συνολικά σε 644.180.000 ευρώ.
Η συνολική αποζημίωση για ζώνες οικολογικής εστίασης 5% είναι στα 260.500.000 ευρώ, για ζώνες οικολογικής εστίασης 10% σε εκμεταλλεύσεις που διαθέτουν αρόσιμη έκταση άνω των 10 εκταρίων είναι στα 357.600.000 ευρώ και για ζώνες οικολογικής εστίασης 10% σε εκμεταλλεύσεις που διαθέτουν αρόσιμη έκταση μέχρι 10 εκτάρια στα 26.080.000 ευρώ.
- Εφαρμογή ζωνών οικολογικής εστίασης στις δενδρώδεις
Η ενίσχυση δίνεται τόσο για τη σπορά στον υπόροφο, όσο και για τη δημιουργία λωρίδων 2 μέτρων στα περιθώρια. Απαιτείται σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης για την επιλογή των φυτών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν θα προκαλέσουν φυτοπαθολογικά προβλήματα αλλά και ότι οι ζώνες θα συμβάλλουν στην επικονίαση ή/και στην αντιμετώπιση εχθρών ή/και στον εμπλουτισμό της βιοποικιλότητας.
Το διαθέσιμο ποσό για την Παρέμβαση ανέρχεται συνολικά σε 105.000.000 ευρώ.
Εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο θα ενισχυθούν 84.000 εκτάρια/έτος με το ποσό των 250 ευρώ/εκτάριο. Η μέση ετήσια κατανομή του προϋπολογισμού ανέρχεται στα 21.000.000 ευρώ ανά έτος
- Διατήρηση αγροδασικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου
Η ενίσχυση δίνεται για τη συνέχιση της γεωργικής δραστηριότητας στις δυσπρόσιτες και μειωμένης παραγωγικότητας εκτάσεις αλλά και για τον καθαρισμό απομάκρυνση χωροκατακτητικών ειδών, εκ περιτροπής/ελεγχόμενη βόσκηση.
Το διαθέσιμο ποσό για την Παρέμβαση ανέρχεται συνολικά σε 284.375.000 ευρώ.
Εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο θα ενισχυθούν: 227.500 εκτάρια/έτος με το ποσό των 250 ευρώ/εκτάριο.
Η μέση ετήσια κατανομή του προϋπολογισμού ανέρχεται στα 56.875.000 ευρώ ανά έτος.
- Ενίσχυση παραγωγών για την εφαρμογή μεθόδων γεωργίας ακριβείας με τη χρήση του εργαλείου/εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων
Η ενίσχυση θα καλύπτει το κόστος για την άδεια χρήσης της ψηφιακής εφαρμογής, την αποζημίωση για το χρόνο που θα χρειάζεται ο παραγωγός για την ορθή και τακτική συμπλήρωση των στοιχείων, το κόστος των αναλύσεων. Επίσης θα καλύπτει, το κόστος κατάρτισης, εφαρμογής, παρακολούθησης, αξιολόγησης και προσαρμογής του σχεδίου περιβαλλοντικής διαχείρισης της εκμετάλλευσης και των απαραίτητων περιβαλλοντικών βελτιώσεων, καθώς και το αυξημένο κόστος που θα προκύπτει από την εφαρμογή των πρακτικών διαχείρισης.
Το διαθέσιμο ποσό για την παρέμβαση αυτή ανέρχεται συνολικά σε 106.500.000 ευρώ.
Εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο θα ενισχυθούν 42.600 εκτάρια/έτος με το ποσό των 500 ευρώ/εκτάριο.
Η μέση ετήσια κατανομή προϋπολογισμού είναι στα 21.300.000 ευρώ ανά έτος.
- Περιβαλλοντική διαχείριση-βελτίωση μόνιμων βοσκοτόπων
Το διαθέσιμο ποσό ανέρχεται συνολικά σε 104.993.650 ευρώ.
Ειδικότερα, θα διατεθεί για τη Δράση 1 – Βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης βοσκήσιμων γαιών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ερημοποίησης λόγω διάβρωσης το ποσό των 52.500.000 ευρώ και για την Δράση 2 – Εφαρμογή προγράμματος εμπλουτισμού και βελτιστοποίησης του σιτηρεσίου 52.493.650 ευρώ.
- Διατήρηση και προστασία καλλιεργειών σε εκτάσεις με αναβαθμίδες
Η ενίσχυση δίνεται για τη συνέχιση της γεωργικής δραστηριότητας στις εκτάσεις με αναβαθμίδες διότι αυτές έχουν πάψει σε μεγάλο βαθμό να επιτελούν το ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκαν δηλαδή την καλλιέργεια γεωργικής γης σε περιοχές με έντονο ανάγλυφο.
Ο παραγωγός ενισχύεται για να συντηρεί της ξερολιθιές με τον παραδοσιακό τρόπο. Ενδεικτικά: επιδιορθώσεις μικρής κλίμακας ζημιών όπως π.χ. επανατοποθέτηση λίθων οι οποίοι έχουν μετακινηθεί λόγω έντονων βροχοπτώσεων. Απαγορεύεται η χρήση σκυροδέματος ή άλλων συνδετικών ουσιών για σκοπούς σταθεροποίησης της κατασκευής. Παράλληλα είναι αναγκαία η διαχείριση της άγριας ζωής στις αναβαθμίδες και πλησίον αυτών. Η διαχείριση αυτή συνίσταται στην απαγόρευση χρήσης ζιζανιοκτόνων, στην απαγόρευση απομάκρυνσης θάμνων και δένδρων αλλά και η παύση καλλιέργειας σε απόσταση 0,5 μέτρων από τις αναβαθμίδες.
Το διαθέσιμο ποσό ανέρχεται συνολικά σε 56.250.000 ευρώ.
Ειδικότερα, για την παρέμβαση «Διατήρηση και προστασία καλλιεργειών σε εκτάσεις με αναβαθμίδες» εκτιμάται ότι θα ενισχυθούν 45.000 εκτάρια/έτος με το ποσό των 250 ευρώ/εκτάριο
- Διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
Η ενίσχυση υπολογίζεται βάσει της αύξησης του κόστους και της μείωσης της παραγόμενης ποσότητας και εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας ή/και της εκτροφής.
Το συνολικό διαθέσιμο ποσό ανέρχεται σε 605.910.400 ευρώ, το οποίο θα κατανεμηθεί για την διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας 329.486.400 ευρώ και για την διατήρηση μεθόδων βιολογικής κτηνοτροφίας 276.424.000 ευρώ.
